شیربها چیست؟

شیربها

پولی است که به عنوان کمک هزینه انجام مراسم عروسی یا تهیه جهیزیه، غیر از مهر در هنگام عقد بین زوجین یا خانواده آنها توافق می شود و داماد باید آن را قبل از انجام عروسی بپردازد .

البته گاه داماد به جای پرداخت وجه نقد ، خرید برخی از اقلام جهیزیه را عهده دار می شود . معادل واژه شیربها نقدینگی ، زر یا باشلق است . اگرچه در دین اسلام صراحتأ به این موضوع اشاره نشده است اما اگر قبل از عقد داماد قبول کند که شیربها را بپردازد ، پرداخت شیربها بر ذمه اوست و باید آن را پرداخت نماید .

در روایت آمده است که هنگام ازدواج امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) ، پیامبراکرم (ص) به امام فرمودند که زره خود را بفروش و آن حضرت با پول فروش زره امام علی (ع) برای حضرت فاطمه (س)جهیزیه تهیه کردند . لازم به ذکر است که رسم دریافت شیربها هنوز در برخی از شهرهای ایران متداول است.

شیربها غالبا پول نقدی است که خانواده ی داماد آن را برای انجام عقد به پدر و یا مادر عروس، یا در مواردی به خانواده ی عروس می دهند که البته میتواند به جای پول نقد، کالا نیز باشد.

در زبان فارسی برای معادل واژه ی شيربها در پاره‌اى نقاط واژه‌هاى نقدينگى، زر يا باشلق هم به‌کار مى‌رود. رسم پرداخت شيربها به خانواده عروس در بسيارى از روستاها و شهرستانها ی ايران هنوز هم معمول است.

لازم به ذکر است که شیربها در اسلام نبوده و پرداخت آن شرعا دستور داده نشده است اما اگر حین نکاح و با رضایت و توافق طرفین تعیین شود اشکالی ندارد و جایز است و پس از آن پرداخت آن بر عهده ی داماد و خانواده ی اوست.

◄حکم گرفتن شیربها

سوال: گرفتن شیربها توسط پدر یا نزدیکان دختر چه حکمی دارد؟

امام خمینی (ره):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.
تحریرالوسیله، 1382، ج2، ص 298، م9
استفتائات، 1382، ج 3، ص 190، س 38

آیة الله بهجت (ره):
اگر جزو مهریه باشد یا به عنوان جعاله (تعهد به پرداخت مالی معین، در برابر انجام دادن کاری حلال و درخور اعتنای عقلاء ـ فرهنگ فقه، ج3، ص90) باشد یا شرط ضمن عقد باشد، لازم الوفاء است. (در غیراین صورت) مربوط به تراضی طرفین است.

 آیة الله فاضل لنکرانی (ره):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به  او می بخشند، حلال است.
(الاحکام الواضحه، 1426هـ ق، ص 290، م 1732
جامع المسائل، ج1، ص 395، س 1497)

 آیة الله گلپایگانی (ره):
اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.
(مجمع المسائل، 1412هـ ق، ج2، ص 168، س 469
هدایة العباد، ج2، ص 360، م 1262)

آیة الله مکارم شیرازی (دام ظلّه):
اگر به صورت شرط ضمن عقد به هنگام خواندن عقد نکاح قید شود، جایز است.
(استفتائات جدید، ج1، ص 242، با استفاده از س 854 و ص 245، با استفاده از س 868)

آیة الله نوری همدانی (دام ظلّه):
اگر به عنوان جعاله یا هبه باشد، اشکال ندارد.
(هزار و یک مساله فقهی، 1383، ج2، ص 188، س 626)

درباره ی مهریه و شیربها

نکات مهم:

مهریه پول یا مالی است که در هنگام عقد نکاح بر ذمه ی داماد نهاده می شود که باید آن را به عروس خود پیشکش کند. مهریه می تواند پول، سکه، طلا، یا هر چیزی که معادل ریالی دارد، باشد.

درباره ی فلسفه ی وجودی مهریه، استاد مطهری تعبیر جالبی دارند: به دلیل اینکه زن همواره با ناز و غرور خاصی همراه است، هیچ گاه به دنبال مرد نمی رود. به دلیل اینکه به راحتی می تواند احساسات و نیازهای خود را کنترل کند، مهریه وسیله ای برای مرد است تا به این وسیله، نظر زن را به خود جلب کرده و او را به ازدواج متمایل کند.

مهریه مقدار مشخصی ندارد ؛ اما در روایت ها تاکید شده است که مهریه را کم بگیرید و ازدواج را گسترش دهید.

 شیربها نیز مبلغی است که خانواده ی داماد، به عنوان کمک هزینه ی انجام مراسم عروسی یا خریدجهیزیه، به خانواده عروس پرداخت می کنند.

گرفتن شیربها، اگر برای تسهیل در ازدواج بوده و با رضایت خانواده داماد پرداخت می شود، اشکال شرعی ندارد.